İklim değişikliği ile adı çokça geçen Temiz Kalkınma Mekanizması (CDM Clean Development Mechanism) nedir? Kyoto Protokolü’nün 12. maddesinde tanımlanan Temiz Kalkınma Mekanizması (Clean Development Mechanism), Kyoto Protokolü (Ek B Tarafları) kapsamında emisyon azaltma veya emisyon sınırlama taahhüdü bulunan bir ülkenin gelişmekte olan ülkelerde emisyon azaltma projesi uygulamasını sağlar. Bu tür projeler, her biri bir ton CO2’ye eşdeğer olan satılabilir Sertifikalandırılmış Emisyon Azaltma (CER) kredileri kazanabilir ve bu da Kyoto hedeflerini karşılamaya sayılabilir.
Nasıl yani, daha az CO2 üreten para mı kazanacak?
Kyoto Protokolü’ne göre, her gelişmiş ülkenin yani Annex I Tarafaları’nın bir karbon dioksit salınım azaltma hedefi vardır. Örneğin, Almanya 2030 yılına kadar karbon salınım derecesini 1990’lara göre %55 azaltması gerekiyor. Bir Temiz Kalkınma Mekanizma (CDM) projesi, örneğin, güneş panelleri kullanma veya daha enerji tasarruflu kazanların kurulumunu yapan kırsal bir elektrifikasyon projesini içerebilir.
Temiz Kalkınma Mekanizması, sürdürülebilir kalkınma ve emisyon azaltımlarını teşvik ederken, sanayileşmiş ülkelere emisyon azaltma veya hedeflere ulaşma konusunda esneklik kazandırıyor. Diyelim ki Almanya 2030 hedefine ulaşamayacağını düşünüyor, o zaman Annex (ek) B ülkelerinden birinde mesela Çin’de proje yapıp CER kredisi kazanabilir. Ya da kendi ülkesinde karbon salınımı azaltımının maliyeti oldukça yüksekse, bu hedefine tamamen Annex B ülkelerinde mesela Çin’de gerçekleştirdiği projelerle ulaşabilir. Şu anda Çin’e olan talep gibi bir politika haline gelebilir, hem de ülke o pazara girmiş olur.
Diyelim ki başka bir Annex I ülkesi mesela İtalya bu hedefe ulaşamayacağını düşünüyor, o zaman başka bir ülkeden para ile CER kredisi alarak çözüm bulabilir. Bu noktada belli bir pazar oluşmuş oluyor, hatta Londra Karbon Borsası (CTX) bunun ilk örneğidir. Protokol’ün asıl amacı yine kapitalist politikalar yüzünden sendelenmiş oluyor. Bu da ortaya güvenlik problemi çıkarmış oluyor.
Türkiye Kyoto Protokolü’nde mi? Ek B listesinde yer alıyor mu?
Türkiye aslen UNFCCC’nin Ek I ve Ek II’de listelenmiştir. Eklerdeki listeye itiraz ettiği için Sözleşmeyi onaylamayı reddetti. 1997 yılında, Ek I ve Ek II’nin Türkiye’yi kaldırmak üzere değiştirilmesine ilişkin bir teklif sunuldu. Bu teklif üzerinde fikir birliğine varılamamasına rağmen, uzlaşma sağlanmış ve 2002 yılında yürürlüğe giren bir değişiklik Türkiye’yi Ek II’den kaldırmıştır. Protokol kabul edildiğinde BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi tarafı olmayan Türkiye, Protokolün Ek-B listesine dahil edilmemiştir.
Kyoto Protokolü nedir?
Kyoto Protokolü, küresel ısınma ve iklim değişikliği konusunda mücadeleyi sağlamaya yönelik uluslararası tek çerçeve. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi içinde imzalanmıştır. Bu protokolü imzalayan ülkeler, karbon dioksit ve sera etkisine neden olan diğer beş gazın salımını azaltmaya veya bunu yapamıyorlarsa karbon ticareti yoluyla haklarını arttırmaya söz vermişlerdir. Protokol, ülkelerin atmosfere saldıkları karbon miktarını 1990 yılındaki düzeylere düşürmelerini gerekli kılmaktadır.