Malcolm Gladwell, Outliers kitabında bir şeyde iyi olabilmeniz için onu 10.000 saat deneyimlemiş olmanız gerekiyor der. Bu teze göre amacıma henüz ulaşamadım ama yakınım diyebilirim. Bu yazıda Prosecco bölgesinde öğrendiklerimi, deneyimlediklerimi ve araştırdıklarımı aktaracağım.
Prosecco Nedir?
Kısa cevap: Prosecco beyaz, köpüklü bir İtalyan şarabıdır.
İtalyancada prosecco, bir Frizzante (yarı köpüklü) ve Tranquilo (köpüksüz) ile karşılaştırıldığında bir Spumante şarabı (köpüklü) olarak bilinir. Prosecco’yu bir Prosecco yapan diğer “malzeme” (örneğin, Champagne ile karşılaştırıldığında), kullanılan üzümdür. Üzüm Glera olarak adlandırılır. Aslında, eskiden “Prosecco üzümü” olarak adlandırılıyormış, ancak son on yılda takma adını daha resmi, daha üzümsü olarak değiştirilmiş.
Yapılırken Chardonnay ve Pinot Grigio gibi diğer üzümlerden oluşan bir salkım, Glera üzümüyle harmanlanabilir. Ancak bu Glera olmayan üzümler, karışımın %15’inden fazlasını oluşturamaz. Yaparlarsa bu Prosecco değildir.
Prosecco Bölgesi Nerede?
“Gerçek bölge nerede” sorusu cevabı biraz karmaşıktır. Açıklamak için, Fransa ve Şampanya bölgesine hızlı bir şekilde gidelim. Fransa’da, ünlü köpüklü şaraplar – Şampanya – çok net bir coğrafi konuma sahiptir. Fransa’nın kuzey doğusunda bir Şampanya bölgesi vardır. Köpüklü şarap Champagne bölgesinden değilse, buna şampanya demek yasa dışıdır.
Bu, şarap dünyasında Coğrafi Gösterge olarak bilinir. Tahmin edebileceğiniz gibi Champagne bölgesinde Şampanya üreticileri, geleneğe çok önem verirler. Biz bir kadeh şaraba şampanya desek affediliriz ama üreticiler anlaşması olmadığı sürece bir şişeye şampanya etiketi yapıştıramazlar. İtalya’nın köpüklü şarabı ise biraz farklı.
Öncelikle, yasal olarak korunan bir Prosecco bölgesi yok. Yani Champagne gibi bir coğrafi göstergeye sahip değil. Sonuç olarak, üzümün en az %85’ini Glera üzümü kullanılarak üretilen köpüklü bir şarap şu anda Prosecco olarak adlandırabilir. Bu, tüm İtalya’da ve Glera üzümünün yetiştirildiği diğer ülkelerde üreticiler için de geçerlidir: Arjantin, Avustralya, Brezilya ve Romanya buna örnektir.
İtalya’nın meşhur köpüklü şarabını düşündüğünüzde muhtemelen aklınıza üreticiler gelmez. Peki ne önemli diye sorabilirsiniz. Cevap kalitedir. Herhangi biri Glera üzümlerini ekip ürettikleri şişeye Prosecco etiketi yapıştırabilirse, verdiğiniz paranın değip değmeyeceğini nasıl anlarsınız? DOCG ve DOC unvanları burada devreye giriyor.
DOCG ve DOC
İtalya’daki en iyi Prosecco üreticileri, Champagne’daki Fransız meslektaşları gibi, bir kalite göstergesi elde etmek için mücadele ediyorlar. Dik ve bakımı zor arazilerde yüksek üretim standartlarını uygulamak hem pahalı hem de zor bir iştir. Bir Coğrafi Gösterge olmadan, en azından bu üreticilere sıkı çalışmalarının ürettiği üstün kalite için kredi veren bir etikete sahip olmak yararlıdır.
Bu kredi, DOCG ve DOC etiketleri olarak gelir. DOCG ve DOC, İtalya genelinde var olan ve Chianti gibi kırmızı şaraplardan Pinot Grigio gibi beyazlara ve en sevdiğimiz köpüklü şarap Prosecco’ya kadar ülkede üretilen her çeşit şarap için geçerli olan şarap sınıflandırmalarıdır. Ana amaçları, belirli ve üstün kaliteli şarapları öne çıkarmaktır.
DOCG‘nin en iyi kalite işaretini sunduğu için, etiketlerin anlamı şudur: DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) – DOCG şarapları en katı standartlara uygundur ve bu nedenle İtalya’daki en yüksek unvana sahiptir.
DOC (Denominazione di Origine Controllata) – DOC şarapları da katı standartlara uymak zorundadır. Ancak, DOCG şaraplarından daha az katıdırlar. Bu nedenle, DOC şarapları çok daha yaygın bulunur.
Üçüncü bir kategori de ITG (Indicazione Geografica Tipica), bir DOC şarabının tüm standartlarını karşılamayan ancak yine de kaliteli olduğu düşünülen şaraplar için ayrılmıştır. Prosecco genellikle ya DOCG, DOC (veya sadece Prosecco) olarak etiketlenir. Peki, Prosecco aslında nereden geliyor? Prosecco kasabasından gelmiş olmalı, değil mi?
Trieste Yakınlarındaki Prosecco Kasabası
Haritada bulabileceğiniz Prosecco adında bir kasaba var. İtalya’nın kuzeydoğusunda, Trieste şehri yakınlarında, Slovenya sınırına yakın bir konumdadır. Şimdi Trieste’nin banliyösü olan bu eski kasaba, Prosecco’nun doğum yeri diyebileceğiniz yer, çünkü burası Glera üzümünün ve Prosecco şarabının aslen geldiği yerdir.
Ancak, Prosecco kasabası artık en iyi Prosecco’nun üretildiği yer değil. Bunu bulmak için batıya dönmeli. Veneto ve Friuli Venezia Giulia’nın iki bölgesine gitmelisiniz.
Veneto ve Friuli Venezia Giulia Bölgelerinde Prosecco
İtalya’nın Veneto ve Friuli Venezia Giulia bölgelerine seyahat edin. Prosecco DOC, yaklaşık 20.000 hektarlık nispeten düz araziyi kapsayan iki bölgede bölgede üretilmektedir.
Ancak, Veneto bölgesine odaklanarak aramanızı daha da daraltın ve gerçek sihri burada bulacaksınız: Prosecco Superior DOCG.
Conegliano ve Valdobbiadene’den Prosecco
İtalya’nın Veneto bölgesinde, Conegliano ve Valdobiadenne kasabaları arasında yer alan küçük bir coğrafi bölge. Dik, inişli çıkışlı tepeleriyle en iyi tanımlanan yer, İtalya’daki en iyi Prosecco – Superior DOCG’yi bulacağınız yerdir.
Yalnızca 6.586 hektarlık engebeli arazi, en katı üretim standartları ve konumu bulabileceğiniz en iyi Prosecco’yu yaratır. Prosecco DOCG, Prosecco DOC ve sadece sade eski Prosecco tadına baktıktan sonra, Conegliano ve Valdobbiadene bölgesinde üretilenlerin kesinlikle bir üstün tata sahip olduklarına ikna olacaksınız.
Bölgenin Grand Cru’su: Superior di Cartizze
Var olan en iyi Prosecco’yu saptama arayışındaysanız, aramanızı daha da daraltın. Conegliano ile Valdobiadenne arasında bulunan Veneto bölgesinde Cartizze’yi bulacaksınız. Sadece 107 hektarlık arazide yer alan deniz seviyesinden yaklaşık 304 metre yükseklikte, Cartizze’de üretilen köpüklü şarap, bulabileceğiniz en iyi Prosecco DOCG olarak kabul edilir. Bu bölge ayrıca çevresine göre daha ılıman bir iklime sahiptir.
Cartizze’deki sadece bir hektarlık üzüm bağının 2 milyon euro’a kadar çıktığı tahmin ediliyor ve bu da onu İtalya’daki en yüksek değerde şarap diyarı yapıyor. Belki bir hektarı karşılayamayabilirsiniz, ama bir şişe Cartizze’ye harçlığınız yeter.